Beth allwch chi ei wneud os ydych chi'n unig, neu’n gofalu am rywun sy'n unig

Pam mae'n bwysig taclo unigrwydd

Ddylai neb deimlo bod neb ganddyn nhw i droi ato, ond rydyn ni hefyd yn gwybod y gall unigrwydd gael effaith fawr ar ein hiechyd meddwl a chorfforol.

Dros y blynyddoedd diwethaf mae mwy a mwy o sylw cyhoeddus wedi cael ei roi i unigrwydd yn ein cymunedau ac mae ein dealltwriaeth o'i effaith wedi newid yn gyfan gwbl. Rydym bellach yn gwybod, er enghraifft, y gall effaith unigrwydd ac unigedd fod mor niweidiol i'n hiechyd ag ysmygu 15 sigarét y dydd, a'i fod yn fwy niweidiol na gordewdra. Mae'n gysylltiedig ag iselder, problemau cwsg, amharu ar ein hiechyd gwybyddol, ymwrthedd fasgwlaidd dwysach, pwysedd gwaed uchel, straen seicolegol a phroblemau iechyd meddwl.

Sut i adnabod unigrwydd mewn rhywun rydych chi'n gofalu amdano

Mae 1.2m o bobl hŷn unig cronig yn y DU, felly mae'n debygol ein bod ni i gyd yn nabod neu'n poeni am rywun sy'n teimlo'n unig. Ond nid yw bob amser yn hawdd gweld yr arwyddion. Gall y cliwiau gynnwys:

- newid sylweddol yn eu trefn ddyddiol (e.e. deffro llawer yn ddiweddarach)
- esgeuluso eu golwg neu hylendid personol
- cwyno am deimlo'n ddiwerth
- ddim yn bwyta'n iawn.

Dylech hefyd ystyried a yw amgylchiadau’r unigolyn yr ydych yn poeni amdano wedi newid. Gallai hynny fod wedi achosi eu hunigrwydd, er enghraifft:

- Colli anwylyn
- Symud bant wrth ffrindiau a theulu
- Colli'r cyswllt cymdeithasol a'r mwynhad roeddent arfer ei fwynhau yn y gweithle
- profi problemau iechyd sy'n ei gwneud hi'n anodd iddyn nhw fynd allan i wneud y pethau maen nhw'n eu mwynhau.

Gan fod unigrwydd yn brofiad mor bersonol, efallai y byddwch chi'n sylwi ar arwyddion eu bod yn unig cyn yr unigolyn neu cyn iddyn nhw allu siarad amdano. Mae hefyd yn bwysig cofio bod rhywun yn dal i allu teimlo'n unig er bod ffrindiau a theulu o’u cwmpas.

Gwasanaethau all fynd i'r afael ag unigrwydd

Gwasanaeth Ffrind mewn Angen Age Cymru - Mae'r gwasanaeth hwn yn darparu galwad gyfeillgarwch wythnosol 30 munud i berson hŷn yng Nghymru

Efallai y bydd mudiadau Age Cymru lleol yn ymwybodol o weithgareddau cymdeithasol sy'n cael eu cynnig yn eich ardal chi; neu cysylltwch â'n llinell Gyngor Age Cymru genedlaethol.

Gwirfoddoli gydag Age Cymru - Os ydych chi'n gweld eisiau'r cysylltiadau cymdeithasol yr oeddech yn arfer eu mwynhau yn y gweithle, gallech ystyried gwirfoddoli.

Rhaglenni gweithgaredd corfforol - mae Age Cymru yn rhedeg nifer o'r rhaglenni hyn a all helpu i wella eich iechyd a'ch lles.