Esgeuluso

Esgeulustod yw methiant unrhyw berson sydd â chyfrifoldeb am ofal oedolyn sydd angen gofal a chymorth i ddarparu'r swm a'r math o ofal y byddai disgwyl i berson rhesymol ei ddarparu. Mae hyn yn cynnwys anwybyddu anghenion meddygol neu ofal corfforol, methu â darparu mynediad at wasanaethau iechyd, gofal cymdeithasol neu addysgol priodol, atal gofynion bywyd, fel meddyginiaeth, maeth digonol a gwres.

Gall esgeulustod fod ar sawl ffurf a gall fod o ganlyniad i weithred (iadau) bwriadol neu anfwriadol neu hepgoriad(au).

O dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005, mae esgeuluso a cham-drin person sydd heb alluedd yn fwriadol yn drosedd a gall arwain at ddirwy neu garchar.

O dan Ddeddf Cyfiawnder Troseddol a Llysoedd 2015, mae'n drosedd i weithiwr gofal neu ddarparwr gofal gam-drin neu esgeuluso unigolyn yn ei ofal yn fwriadol.

Enghreifftiau o ymddygiad esgeulus: methu â darparu bwyd, cysgod, dillad, gwres, gofal meddygol neu fynediad at ofal meddygol, hylendid, gofal personol, tanddefnyddio neu or-ddefnyddio meddyginiaeth; methu â darparu safon ddigonol neu resymol o gymorth y gellid disgwyl yn rhesymol; methu â chadw at safonau gofal a chodau ymddygiad proffesiynol perthnasol; Atwrneiaeth Arhosol (sy'n ymwneud â lles neu gyllid) nad yw'n cael ei ddefnyddio er budd gorau'r person.

Dangosyddion posibl o esgeulustod

• Cyflyrau aflan, pryfedog ac/neu aflan iawn mewn amgylcheddau lle dylai'r oedolyn fod yn derbyn gofal a chymorth priodol
• Cyflwr croen gwael sy'n gysylltiedig â hylendid croen gwael a/neu ddiffyg gofal croen
• Dadhydradiad a/neu ddiffyg maeth nad yw'n gysylltiedig â salwch sydd wedi'i ddiagnosio
• Brechau, briwiau, llau ar y person
• Diffyg eiddo sylfaenol, y gellid disgwyl yn rhesymol i'r person fod yn berchen arno
• Anghenion meddygol heb eu trin
• Diffyg cefnogaeth briodol gyda gofal sylfaenol, gan gynnwys gofal personol
• Yr oedolyn sydd angen gofal a chymorth yn dweud wrthych ei fod yn dioddef esgeulustod
• Amgylchedd corfforol annigonol, amddiffyniad annigonol rhag yr haul neu'r gwres, gwres annigonol
• Cyswllt anghyson neu amharod gydag asiantaethau iechyd neu ofal cymdeithasol
• Dirywiad diangen y gellir ei osgoi o ran iechyd neu les yr unigolyn
• Newidiadau ymddygiadol.